Teken is een vorm van verhalen vertellen, instinctief gebruik je hier je ogen voor. Maar het gaat pas echt leven als al je zintuigen meedoen.
De lijn op papier is een vertaling van wat je hebt gezien, geroken en gevoeld. Tekenen is een reis waar je continu op ontdekking bent. Zoals je verhalen kunt opschrijven is tekenen ook een middel om informatie vast te leggen.
Tekenen is dus vooral een middel om onbekende werelden te ontdekken of herinneringen vast te leggen. Als je de wereld gaat observeren is dit een uitnodiging om je open te stellen en jezelf te laten verrassen.
Observeren doe je met al je zintuigen, zicht alleen kan niet alle informatie onthullen. Het onzichtbare wordt zichtbaar als je al je zintuigen gebruikt, het is niet gemakkelijk maar wel ontzettend leuk om te doen.
Ga mee op ontdekking in de wereld die je al kent of ga mee naar plekken die nieuw voor je zijn. wees nieuwsgierig en gebruik al je zintuigen.
Kijken
Onze meest vertrouwde zintuig is kijken, zo zul je denken dat kijken weinig meer te bieden heeft. Echter goed kijken is stilstaan, waarbij je rustig observeert hoe de wereld beweegt. Door in een drukke wereld even weinig te bewegen en jezelf te laten verbazen gaat een wereld voor je open.
Geef opnieuw aandacht aan het bekende, zo zul je zien dat grijs niet grauw is maar vol kleur zit. De wind zorgt voor een onverwachts beweging op het water en vogels zweven op de hoge luchtstromen.
Zorg dat je aanwezig bent in het nu en kijk naar wat er werkelijk aanwezig is. Kijk naar het ritme van de natuur en realiseer hoeveel informatie er aanwezig is.
Neem het in je op en sla het op in je visuele bibliotheek, alle opgenomen informatie bewust of onbewust neem je mee om uiteindelijk beter verhalen te kunnen vertellen of ideeën uit te beelden.
Het zichtbare ritme van de natuur geeft oneindig veel inspiratie.
Ruiken
Het gebruiken van je reukvermogen om de omgeving te observeren lijkt een raar idee, maar is eigenlijk een ontzettend sterke tool om informatie op te slaan en herinneringen op te roepen.
Geur roept informatie op die visueel niet gelijk opvalt. Het geeft aanvullende informatie die je normaal niet snel waarneemt.
Het vertelt iets over de sfeer en omgeving van een locatie. Je kan warme emoties krijgen bij het ruiken van een BBQ waarbij je zin hebt in gezelligheid en warmte om je heen. Deze emoties kan je gebruiken om meer diepgang in je tekening of kunst te krijgen.
Geurprikkels zijn direct verbonden met je geheugen en emotie centrum van de hersenen. Daarom roepen bepaalde geuren ook sterke en emotionele associaties op. Daarom is het gebruiken van je neus zo’n krachtig middel om informatie op te halen.
Horen
Je denkt er niet bij na om je gehoor te gebruiken bij het maken van beeldende kunst. Geluiden vertellen veel over het onderwerp, hierbij kun je denken aan het zacht gekletter van de regen of het ruisen van de bladeren in de herfst.
In muziek heb je ook verschillende ritmes en toonsoorten, als je deze vertaalt naar papier krijg je een levendigheid op papier. Ook is geluid belangrijk voor sfeer en emotie, denk bijvoorbeeld aan kabbelend water of een zware storm.
Deze sfeer kan je vertalen naar papier door bijvoorbeeld je lijngebruik aan te passen. Speel met zachte lijnen, vloeiende lijnen of speel met licht of donker contrast.
Voelen
Voelen is een krachtig instrument om beter te leren tekenen of informatie uit je omgeving te halen. Als je het object fysiek voor je hebt, raak deze dan aan.
Door het onderwerp aan te raken, kun je de texturen en vormen in expressieve lijnen vertalen. Ook kun je wat je waarneemt vertalen naar emoties, zo is het mogelijk om ritme en flow op papier te zetten.
Het voelen van textuur en temperatuur is juist een middel om de energie en beweging van het onderwerp vast te leggen. Sluit je ogen en vorm een innerlijk beeld, zodat je tekent vanuit beleving in plaats van enkel waarneming. Neem hierbij ook de tijd en haast je niet, denk bijvoorbeeld aan je ademhaling.
Met het voelen van je object is het mogelijk om meer dan alleen technisch correcte informatie op te halen. Met het voelen gebruik je instinctief meer je gevoel, waardoor je andere invalshoeken te zien krijgt.
Zo wordt tekenen niet alleen technisch correct, maar ook levendig, persoonlijk en expressief. Voelen verbindt je met je onderwerp en maakt je tekeningen krachtiger en menselijker.
De volle waarneming
Het is een kunst op zich om al je zintuigen samen te laten komen. Misschien is dat wel het lastigste, maar juist daarin schuilt enorme potentie als je het de kans geeft.
Wanneer je ogen, neus en handen tegelijk kijken, ruiken en voelen, ontstaat er iets bijzonders. Je tekening wordt dan geen kopie van de werkelijkheid, maar een herinnering met meer diepte.
Denk aan een landschap: het licht dat door de wolken breekt, de regen die op je jas tikt, de koude wind die langs je huid strijkt en de frisse geur die in de lucht hangt na het gedonder van de bliksem.
Door meerdere zintuigen tegelijk te gebruiken, activeer je verschillende hersengebieden. Dat versterkt je geheugen, verscherpt je waarneming en helpt je beter te visualiseren.
Het resultaat zijn geen levenloze, correcte tekeningen, maar beelden die een verhaal vertellen vol leven, persoonlijkheid en vol gevoel.
Zo wordt tekenen uiteindelijk een manier om herinneringen te maken.
Oefening – Het onopvallende steentje
Benodigdheden: een steen(tje), pen en grafietpotlood
Iedereen heeft wel een steen in de buurt en anders vind je er vast wel ergens eentje buiten.
Het is een simpele oefening die als doel heeft om de essentie van vorm, textuur en verdere informatie op te halen die niet vanzelfsprekend is.
Doe de oefening met een grafiet potlood en probeer te tekenen wat je ziet en beleeft.
Onderstaande kan je als hulpmiddel gebruiken om de observatie op weg te helpen.
- Kijken – Observeer de steen aandachtig. Hoe valt het licht erop? Waar glanst hij, waar is hij dof? Welke kleuren of subtiele kleurschakeringen zie je?
- Voelen – Sluit even je ogen en laat de steen door je handen gaan. Voel het gewicht, de temperatuur, de gladheid. Merk op hoe anders hij aanvoelt zonder dat je kijkt.
- Horen – Laat de steen zachtjes rollen of neerkomen op verschillende oppervlakken. Luister naar het geluid — hard, dof, scherp of juist stil?
- Ruiken – Breng de steen naar je neus. Ruikt hij naar aarde, regen, metaal of misschien niets?
Als je al je zintuigen gebruikt hebt kan je beginnen met tekenen, neem vooral de tijd.
Teken de steen niet als een object, maar als een beleving. Vertaal het gladde, koele en stille gevoel naar zachte lijnen en vloeiende vormen. Gebruik hier het wit van het papier om contrast en textuur van de steen naar voren te brengen.
De oefening is geslaagd als je jouw belevenissen en observatie kan herkennen op je tekening.













ik hoop dat het fijn tekenen is