Ooievaars spreken al eeuwenlang tot de verbeelding. Met hun lange poten, sierlijke nek en indrukwekkende vleugels zijn ze niet alleen een opvallende verschijning in het landschap, maar ook een geliefd onderwerp voor kunstenaars en tekenaars.

Ik kwam ooit een mooie foto tegen van een landende ooievaar, deze vond ik zo mooi hier heb ik toen een mooie afbeelding van gemaakt op mijn ipad. De uitdaging zat hem voor mij in het vangen van hun elegante houding en het dynamische karakter van hun vlucht. In deze blogpost probeer ik  stap voor stap uit te leggen hoe je een ooievaar tekent, beginnend bij gesture tot het toevoegen van kleur en schaduw.

Stappenplan vogels tekenen

Er zijn ontelbaar veel manieren om vogels te tekenen en ik gebruik ook geen standaard manier om een vogel te tekenen. Elke tekening benader ik anders, echter is het proces of stappenplan in grote lijnen gelijk. 

Tekenen doe ik in drie (of 4) grote stappen

1. Gesture of vloeiende lijnen – Deze stap zet je in een paar bewegingen op papier, je probeert met de gesture tekening de beweging, houding en energie van het onderwerp vast te leggen. Je probeert de relatie tussen de verschillende vormen vast te leggen, bij vogels is dit belangrijk omdat vogels heel dynamisch bewegen. Door deze vloeiende bewegingen krijgt je tekening leven. 
2. Constructie – is het opbouwen van een tekening met geometrische vormen en verhoudingen. Dit helpt je om de onderliggende structuur van een onderwerp te begrijpen. Constructie geeft je een stevige basis waarop je meer gedetailleerde elementen kunt toevoegen. Het is bijzonder nuttig wanneer je complexe figuren of objecten wilt tekenen, omdat het je helpt de juiste verhoudingen, perspectief en proporties te waarborgen. Deze stap voer je meestal denkbeeldig uit of je kan met een grafiet potlood licht de vormen schetsen. 
3. Vormgeven tekening – Het geraamte van de tekening staat, je hebt via gesture en constructie het raamwerk bepaald. Je gaat nu de details verder invullen op de tekening, je gaat van het object in een 3D ruimte een realistische 2D weergave maken. Het advies wat ik ooit heb opgemerkt om dit goed te doen is: Teken om en over de denkbeeldige of geschetste vormen heen. 
4. Kleur, licht donker/ schaduw – De volgende stap is het eventueel toevoegen van schaduw, contrast en kleur. 

Als je bovenstaand voorbeeld leest kan ik begrijpen dat je het niet meteen snapt. Laten we daarom een ander voorbeeld nemen waarbij we bovenstaande stappen verder opknippen in 11 stappen. 

Stap voor stap Ooievaar tekenen

In dit stappenplan gaan we iets dieper in op bovenstaande stappen. het is belangrijk dat je voor jezelf een stappenplan gaat ontwikkelen. Nogmaals mijn stappenplan is niet perfect, maar deze werkt voor mij. Als je meerdere tutorials hebt gelezen op deze website zul je ook zien dat voor elke tekening andere stappen zijn gezet om tot het eind resultaat te komen. 

Er zijn dus duizenden manieren om een vogel te tekenen, ik laat je zien hoe ik het voor deze ooievaar heb gedaan. Deze kan je als voorbeeld nemen, waarna je zelf met veel oefenen gaat uitvinden wat voor jou werkt.. 

In stap 1 – pas je gesture toe
In stap 2 – laat constructie zien hoe de vogel is opgebouwd.
In stap 3 tot stap 7 – geef je de tekening vorm door middel van het tekenen van details
In stap 8 tot stap 11 – laat ik zien hoe je eventueel kleur en licht/ schaduw kan toevoegen.

Stap 1 – gesture

In stap 1 begin je met de gesture – hierbij teken je een snelle, vloeiende schets die de basis legt voor de houding en beweging van de vogel. 

In deze stap draait het niet om details, maar om het vangen van de energie en de dynamiek van de ooievaar. Met losse lijnen geef je aan waar de kop, romp, vleugels en staart ongeveer komen. De gesture helpt je om een gevoel te krijgen voor de verhoudingen en richting van het lichaam. 

Stap 2 – constructie

Stap 2 draait om constructie – hierbij bouwen we de vogel (denkbeeldig) met eenvoudige vormen om structuur en volume te creëren. Na de losse gesture lijn uit stap 1, gebruik je nu cirkels, ovalen en cilinders om de basisvormen van het lichaam, de kop, de vleugels en de staart blokken op te zetten.

Deze stap helpt je om de anatomie van de vogel beter te begrijpen en zorgt ervoor dat alles op de juiste plek zit. Constructie geeft houvast en maakt het makkelijker om later details toe te voegen. Zie het als het bouwen van een stevig skelet waarop je verder kunt tekenen.

Zelf teken ik de constructie vlakken niet op de tekening, vaak verdoezel je de gesture lijnen en verlies je de energie en dynamiek die je al neer hebt gezet.

Stap 3 – kop en nek

In stap 3 richt je je op het tekenen van de kop en de nek van de vogel. Met de gesture en constructielijnen als basis begin je nu met het verfijnen van de vormen. 

Besteed aandacht aan de positie van de snavel, de ronding van de schedel en hoe de nek aansluit op het lichaam. 

De expressie en karakter van de vogel beginnen hier tot leven te komen. Gebruik organische  lijnen om de anatomie natuurlijk weer te geven, door “organisch” of met natuurlijke vormen te tekenen krijg je leven op papier. 

Stap 4 – lichaam en staart

In stap 4 geef je vorm aan het lichaam en de staart van de ooievaar. De romp wordt vloeiend uitgewerkt vanuit de gesture lijnen en constructie vormen. De staartveren volgen de lijn van het lichaam en versterken de houding en dynamiek van de vogel tekening.

stap 5 – vleugels

In stap 5 voeg je de vleugels toe aan de vogel tekening. Gebruik constructie om te bepalen waar de vleugels aan het lichaam hechten en hoe ze zich uitstrekken. Vleugels bestaan uit meerdere lagen veren die over elkaar liggen, probeer al deze groepen te clusteren. Teken niet elke losse veer apart, dit geeft onnodig veel ‘ruis’in je tekening.

 De houding van de vleugels bepaalt de energie van de vogel. Door de vleugels zorgvuldig te plaatsen en goed aan te laten sluiten op de schouders, versterk je de dynamiek van je tekening. Zorg ervoor dat de vleugels niet te laag of te hoog op het lichaam zitten.

Stap 6 – poten

In stap 6 teken je de poten van de vogel. Begin bij het heupgewricht en werk naar beneden met eenvoudige lijnen en vormen. Vogelpootjes zijn vaak dun, met duidelijke knieën en tenen. 

In tegenstelling hebben vogel poten een hele andere textuur als de veren. Vogelpoten zijn ruw en schubbig, wat zorgt voor grip en bescherming. Nogmaals je hoeft niet elk detail te tekenen, bovenstaand voorbeeld is geen detail studie en voor de algehele tekening zou het alleen maar storen als er veel details getekend zijn. Op deze tekening willen we alleen maar de suggestie wekken van de structuur.  

Stap 7 – verwijderen schets lijnen

In stap 7 verwijder je de gesturelijnen uit je tekening. Deze lijnen waren in de vroege fasen belangrijk voor het vastleggen van de houding en structuur, maar nu zijn ze niet langer nodig. Het verwijderen van de gesture maakt ruimte voor de definitieve lijnen en details die de vogel echt tot leven brengen. Wees voorzichtig met het wissen, zodat je de vorm niet verstoort. Je hebt nu een stevige basis waarop je verder kunt werken met schaduwen, texturen en andere details om je tekening af te ronden.

stap 8 – basis kleur

In stap 8 voeg je de basis kleur toe aan je tekening. Dit is de eerste laag kleur die je aanbrengt om de verschillende delen van de vogel te onderscheiden, zoals de veren, de snavel, de poten en het lichaam. Gebruik zachte, vloeiende kleuren om de algemene tinten weer te geven, zonder in te gaan op de details. De basis kleur legt de fundering voor de schaduwen en highlights die later toegevoegd worden, en helpt je om een beter gevoel te krijgen voor de uiteindelijke uitstraling van de vogel. Het is belangrijk om een consistente kleur toon te kiezen die bij de soort past.

stap 9 – schaduw

In stap 9 voeg je schaduw toe, en dit doe je secuur per onderdeel. Begin met het identificeren van de lichtbron en bepaal waar de schaduwen zich bevinden op de vogel. Werk per deel – bijvoorbeeld het lichaam, de vleugels, de poten en de kop – om de schaduwen zorgvuldig aan te brengen. Ik begin meestal bij de kop en pak zo langzaam door, door je op een bepaald deel te focussen houd je het behapbaar. 

schaduw voegt diepte en volume toe aan je tekening, en maakt de vogel realistischer. Gebruik zachte, vloeiende vormen voor een natuurlijk effect, en zorg ervoor dat de schaduw geleidelijk overgaat in de lichtere delen. Dit proces vraagt geduld, maar het maakt je tekening levendiger en dynamischer.

stap 10 – licht en hooglichten

In stap 10 voeg je zowel licht als hooglichten toe om je tekening te verfijnen. Licht verwijst naar de algemene helderheid van de gebieden die direct door de lichtbron worden geraakt, terwijl hooglichten de felste delen zijn, zoals de bovenkant van de vleugels of de kop van de vogel. Begin met het aanbrengen van een lichtere toon op de delen die het meeste licht vangen, zoals de buitenkant van de vleugels of de veren op de rug. Voeg vervolgens de hooglichten toe op specifieke plekken, zoals de puntjes van de vleugels, de nek of de snavel. Dit geeft je tekening meer diepte en dimensionale uitstraling, en zorgt voor een realistische glans die de vogel tot leven brengt.

Stap 11 – extra schaduw

In stap 11 herhaal ik eigenlijk stap 9, maar hierbij probeerde ik de tekening iets dramatischer te maken.

Stap 12 – extra licht

stap 12 is een herhaling van stap 10,  maar om eerlijk te zijn vond ik stap 11 en 12 onnodig. Ze hebben niet het resultaat bereikt waar ik op hoopte, wellicht had ik meer met de achtergrond moeten spelen.  Dus eigenlijk had ik al kunnen stoppen bij stap 10. Maar door veel te oefenen leer je nieuwe dingen 🙂