Een portret is niets anders dan een afbeelding van het gezicht, in deze tekening of schilderij probeert de kunstenaar iets weer te geven over de persoon.

Het tekenen van een goed portret is ook niet makkelijk en er zijn kunstenaars die hier ook een heel leven over gedaan hebben om perfecte portretten te leren tekenen.

Een beroemd portret kunstenaar was Rembrandt van Rijn, probeer maar is wat van zijn werken op te zoeken en analyseer wat hij doet om een mooi portret neer te zetten.

Goed gezichten leren tekenen is niet makkelijk en het kost veel tijd om goed te worden.

Ik ga jou een handvat geven om beter gezichten te leren tekenen. Dit doe ik in de vorm van een anatomie studie welke ik gemaakt heb waarna we het hoofd in basisvormen en vlakken proberen te ontleden.

Als laatste laat ik je een stappenplan zien welke gebaseerd is op het boek”Drawing the Head and Hands“van Andrew Loomis.

Alhoewel dit een oud boek is, mag je dit tocht wel als een parel beschouwen. De kennis die hierin staat is van onschatbare waarde en tijdloos. Dus eigenlijk een fantastisch naslag werk wat niet mag missen in je bibliotheek.

Anatomie van het Hoofd

Als mensen zijn we getraind om overal gezichten te zien, we herkennen ze in auto’s, bomen en andere alledaagse voorwerpen. Maar pas toen ik ging tekenen ben ik mijzelf gaan afvragen hoe ons hoofd eigenlijk in elkaar zit.

En ik kan je vertellen dat dit toch lastiger is dan ik zelf dacht, ieder mens is uniek en heeft hierbij zijn eigen gezicht wat jij jouw maakt.

Hoofden heb je dus in alle vormen en maten, en dit bepaald grotendeels wie wij zijn en hoe we eruit zien. Dus wanneer je iemand wilt tekenen die je dierbaar is, kan het helpen om de basis anatomie van het gezicht te kennen.

Omdat wanneer jij de kennis hebt van het gezicht en zijn onderliggende anatomie kun je realistisch gezichten leren tekenen.

Of als jij ooit zelf karakters gaat ontwikkelen kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om deze heldhaftig te maken met grote spieren of iemand met een heel lief zacht karakter.

Voor mijzelf heb ik eerst het schedel met de nek uitgetekend, de nek heb ik hierbij getekend omdat ik dan het geheel kan begrijpen. Door dit te doen ga je ook de relatie tussen de andere delen van het lichaam begrijpen.

Toen ik hier klaar mee was dacht ik ook bij mezelf hoe kan zo’n schedel in het hoofd passen. Hierbij kwam voor mij de grote puzzel naar het anatomie van de spieren.

Het heeft me dus ook een goede 4 dagen gekost om de spieren een plek te geven. Met wellicht nog meer vragen toen ik klaar, ik begon me ook af te vragen welke spieren er gebruikt worden bij het uitdrukken van verschillende emoties.

Als je een anatomie studie maakt van het hoofd probeer dan ook je eigen schedel te gebruiken. Ik heb ontelbaar veel gekke bekken getrokken omdat je zo ook de spiergroepen kan voelen bewegen.

Daarnaast kun je ook zoeken naar de ijkpunten van je schedel, bijvoorbeeld sommige mensen hebben een hele sterke kaaklijn en probeer ook te voelen hoe de jukbeenderen in elkaar zitten.

Zo kwam ik er ook achter dat het breedste punt van je hoofd bij je oren zitten, omdat de jukbeenderen hier over lopen in de rest van de schedel.

Ga zelf op onderzoek uit en probeer te begrijpen hoe het hoofd in elkaar zit. Ook leuk om te weten is dat het oor achter de kaak zit en nauwelijks beweegt als je praat.

Een aanvullend boek waar ik veel aangehad heb is “Classic human Anatomy” van kunstenares Valerie Winslow. Het betreft een Engelstalig boek, maar dit hinderde niet omdat je het boek voor de tekeningen koop en niet voor de tekst.

Het is noodzaak om de anatomie goed te kunnen vertalen naar een realistisch tekening of schilderij. Hierbij kunnen algemene basisvormen

Basisvormen van het Gezicht

Het vertalen van de anatomie naar een goed portret kan lastig zijn, daarom is het verstandig om het gezicht te vertalen naar zijn essentiële basisvormen.

Onderstaand zie je twee voorbeelden: een vanuit het boek boek”Drawing the Head and Hands” van Andrew Loomis. En het rechtse voorbeeld komt uit het boek “Figure Drawing: Design and Invention” van Michael Hampton.

Je gaat zomenteen in het stappen plan hieronder zien hoe we dit gaan gebruiken. We gaan proberen om deze basisvormen te vertalen naar de gelijkenis van de persoon die je wilt tekenen.

Gezicht tekenen verhoudingen

Het nadeel van portretten of gezichten tekenen is dat om gelijkenis te krijgen in de tekening de verhoudingen van het gezicht. En daarnaast moet jij jezelf trainen om te leren waar de ogen en neus zich op het gezicht beginnen.

Dit klinkt als het opentrappen van een deur maar er worden veel basisfouten gemaakt zoals:

• Het oog wordt te hoog getekend.
• De schedel van het hoofd te klein.
• De mond te laag.
• Het perspectief van de ogen niet goed, waardoor de tekening je raar aankijkt.
• etc. etc. etc.

Dit zijn gelukkig allemaal fouten welke makkelijk te voorkomen zijn als jij weet waar je op moet letten.

Dus hieronder een afbeelding welke oorspronkelijk uit het loomis boek komt maar ik licht heb aangepast om dit principe duidelijk te krijgen in het stappenplan hieronder.

1. Groen; Dit is de middenlijn getekend over de hoogte en breedte van het gezicht. Je ziet dat de ogen ongeveer in het midden van het gezicht staan.
2. Rood; Het gezicht kan met de wenkbrauw lijn als referentie punt in 3 delen worden verdeeld. Er worden dan vier lijnen getekend welke van boven naar onder de haargrens, wenkbrauw lijn, onderkant neus en onderkant kin aangeven. Let op dat ik bij de wenkbrauw lijn meestal de botstructuur aanhoudt. (zie hoofd anatomie voor duidelijkheid)
3. Rood sectie 2; De oren bevinden zich ongeveer tussen de wenkbrauw lijn en de onderkant van de neus.
4. Blauw; In Rood Sectie 3 zie je dat de mond ongeveer halverwege bevindt.
5. Paars; Het hoofd is ongeveer 5 ogen breed, Let wel op dit is een maatstaf wat je niet te letterlijk moet nemen.
6. Donkerpaars; De pupillen lijnen op met de hoeken van de mond.

Disclaimer: Er zijn ontelbaar veel gezichten en de meeste voldoen niet letterlijk aan de proporties zoals ze boven genoemd zijn. Dat gezegd hebbende zijn het redelijke vuistregels wat de beginner verder kan helpen. Leer daarom eerst de regels voordat je ze effectief kan breken.

Een gezicht tekenen in stappen | Stap voor stap

Waarschijnlijk zul je wel denken, dat is leuk al die anatomie, basisvormen en proporties. Maar hoe kunnen we dit toepassen op het papier.

Hieronder heb ik een voorbeeld gegeven van een stappen plan welke je kunt volgen. Dit stappenplan is voornamelijk gebaseerd op de Loomis methode, zoals eerder boven genoemd.

Daarnaast heb ik de standaard manier van constructie tekenen proberen te benaderen, welke ook wordt behandeld in het boek “How to Draw” van Scott Robertson.

Stap 1 | Hoofdmassa

We beginnen met een bal waarbij twee vlakken zijn uitgesneden, deze vlakken moeten de zijkanten van het hoofd weergeven. Hierbij is een kruis getekend waarbij de meest horizontale lijn de wenkbrauw lijn aangeeft. En de meest verticale lijn de hoek van het hoofd.

Stap 2 | Middenlijn

De rode wenkbrauwlijn kunnen we doortrekken waarna we 2 middenlijnen kunnen tekenen. Een middenlijn over het gezicht en de ander voor de ogen.

Stap 3 | Grote vormen bepalen

Als volgt delen we het gezicht op in 3 gelijke delen, waarbij de wenkbrauw lijn als basis geldt. Deze secties geven van boven naar onder; de haargrens, wenkbrauw lijn, onderkant neus en onderkant kin aan.

Stap 4 | Kaak toevoegen

Als volgt voegen we een kegel vorm toe welke de kaak schematisch weergeeft. Ook heb ik de grote van de schedel proberen te bepalen. Je merkt dan dat de ooglijn inderdaad in het midden van het gezicht ligt.

Stap 5 | Basisvormen neus, oor en ogen

Hierna kunnen we de plaatsing van de ogen en grootte van de oren en neus bepalen door een constructieve basisvorm te plaatsen. Let ook op de zogenaamde sleutelsteen vorm, dit kun je gebruiken als belangrijk ijkpunt om de ogen goed neer te zetten in stap 6.

Stap 6 | Verfijning en details

Als de constructie klopt kunnen we over en langs de vormen tekenen waarbij de kenmerken van het gezicht te voorschijn komen.

Wellicht vind je de stap iets te groot vanaf stap 5 en stap 6.

Maar ik stop hier nadrukkelijk bij omdat het focussen op de grotere vormen en proporties een betere gelijkenis geeft dan dat je veel goede details getekend hebt.

Als je het lastig vind om een oog, neus of oor te tekenen, raad ik je aan om te blijven oefenen.

Verdere stappen

De volgende belangrijke stap is om veel te blijven oefenen, ik raad je aan om de boeken aan te schaffen welke in deze blog zijn behandeld. Wat ook kan helpen is een zelfportret maken of de mensen tekenen die dicht naast je staan.

En schaam je vooral niet om een slechte tekening omdat ergens slecht in zijn de eerste stap is naar iets goed kunnen.

Zelfportret maken

Je hoeft geen Rembrandt te zijn om goede portretten te maken, maar je kunt wel Rembrandt zijn voorbeeld gebruiken. Het beste model wat je gratis beschikbaar hebt ben je namelijk zelf.

Ga dus net als Rembrandt aan de gang om zelf jezelf proberen na te tekenen. Er is geen betere manier om beter te leren tekenen, Rembrandt is namelijk ook iemand die ontelbaar veel zelfportretten heeft gemaakt.

Dit heeft die gedaan in zowel olieverf als gewoon pen en inkt. Dus pak je spiegel erbij, neem een pose aan en ga lekker tekenen.

En natuurlijk heel veel teken plezier.